Wspomnienie - 6 sierpnia 2011 roku odszedł Roman Opałka. Pozostała tylko sztuka...

   

27 08 1931 ... 06 08 2011  

Największą trudnością naszego istnienia jest czas (...) malujmy wobec tego czas. Taka była idea. 

Gdybym umarł po trzech, czterech obrazach, pozostałaby po mnie pamięć, że był sobie taki wariat. 

Roman Opałka*

Początek "odliczania" czasu życia przez artystę przypada na lata sześćdziesiąte. W 1965 roku powstało pierwsze dzieło nowego cyklu "Opałka 1965 / 1 - ∞" . Było to " czarne płótno o wymiarach 193 na 135 cm pokryte białymi liczbami od 1 do 35327 namalowanymi na nim cienkim pędzelkiem, zapisanymi kolejno w ciasnych równych poziomych rzędach." [GW] 

Kolejne dzieła (zwane "Detalami") stanowiły kontynuację tamtego obrazu. Tak o "Detalach" mówi sam artysta:

Nowy obraz jest przede wszystkim następną częścią jednego obrazu. W pojęciu klasycznym jest obrazem, ale jest również częścią całości. Dlatego moje obrazy nazywam po prostu "Detalami". [Rp.pl]

" W 1970 roku [artysta] zaczął nagrywać na magnetofon liczby wymawiane przy malowaniu (później taśmy zastąpiły płyty CD). W 1972 roku począł rozbielać tła obrazów tak, że każdy następny był o jeden procent jaśniejszy od poprzedniego. - Dążę do bieli mentalnej - zaznaczał. W efekcie po około 35 latach rozjaśniania kolejnych obrazów zaczął umieszczać białe liczby na białym tle. 

W latach 70. w ramach projektu zaczął wykonywać też fotograficzne autoportrety, dokumentując zmiany, jakie odciska czas na jego obliczu. Na zdjęciach ubrany jest zawsze tak samo - zawsze w białą koszulę, ma ten sam wyraz twarzy i tak samo jest uczesany. Poza domem, na przykład w podróży, by nie przerywać pracy malował "Kartki z podróży" - rzędy liczb tuszem na brystolu." [GW]

"Pod koniec kwietnia 2011 roku, kiedy w Berlinie otwarto wystawę Opałki "Oktogon", liczbą jaką artysta osiągnął w swoich płótnach było 5 590 000. W ostatnim wywiadzie udzielonym tuż przed śmiercią "Rzeczpospolitej" powiedział natomiast, że maluje obecnie liczbę "pięć milionów sześćset cztery tysiące i coś tam". Jego marzeniem było dojście do siedmiu siódemek. Miał to być moment, w którym jak obliczył, jego obraz stanie się zupełnie biały. Tego celu nie udało się jednak zrealizować." [Culture.pl, 1]

Dnia 6 sierpnia 2011 roku - kilka tygodni przed 80. urodzinami artysty - Jego projekt życia „Opałka 1965. Od jednego do nieskończoności” został ukończony. Artysta niespodziewanie zmarł po krótkiej chorobie w czasie pobytu we Włoszech. Ostatnie cyfry "wpisała" już śmierć. Pierwszy "obraz liczony" tego cyklu znajduje się w kolekcji Muzeum Sztuki w Łodzi. [GW] Tam też ma trafić ostatnie dzieło.  [Culture.pl]

Więcej informacji o Romanie Opałce...

* Kadr i pierwszy cytat pochodzą z filmu zrealizowanego dla Programu 2. TVP: "Roman Opałka. Czas artysty. Czas sztuki". Scenariusz i realizacja: Anna Maria Mydlarska, Jacek Mydlarski. Produkcja: TVP S.A. Gdańsk, 1998.
Drugi cytat pochodzi z wywiadu przeprowadzonego przez Roberta Swaczyńskiego z artystą. Wywiad ukazał się w "Rzeczpospolitej": Śmierć zakończy mój obraz.

Zacytowane źródła:
Culture.pl, 1 - M.Kitowska-Łysiak, Roman Opałka.
Culture.pl, 2 - Notatka: Zmarł Roman Opałka.
Film dokumentalny Anny Marii Mydlarskiej i Jacka Mydlarskiego -  Roman Opałka. Czas artysty. Czas sztuki.
GW - Gazeta Wyborcza: Zmarł polski malarz Roman Opałka.
Rp.pl - Rzeczpospolita - wywiad z R. Opałką:  Śmierć zakończy mój obraz.