Kwiaty dobra. O "Wojnie Kwiatów" Tomasza M. Sobieraja.

Znam twoje czyny,
że ani zimny, ani gorący nie jesteś.

Obyś był zimny albo gorący!
A tak, skoro jesteś letni
i ani gorący, ani zimny,
chcę cię wyrzucić z mych ust.

[1]

Żyjemy w rzeczywistości spowitej przez szarość. Nie ma już bieli i czerni. Nie ma już absolutnego dobra i absolutnego zła. Dobro i zło utożsamiły się ze sobą. Podobnie jest z prawdą i kłamstwem, cnotą i występkiem. Zło okazało się być dobrem, bo komuś lub czemuś służy, bo pomaga w osiągnięciu upragnionego celu. Dobrem jest wszystko, co sprawia nam przyjemność i potęguje ją.

W czasach relatywizmu etycznego oraz mody na permisywizm kwiaty dobra i zła to niezwykle rzadki widok. Na ugorach zaoranych przez utylitaryzm i użyźnionych przez pragmatyzm rośnie bujnie trawa obojętności i plenią się osty sceptycyzmu. Jedynie na uroczyskach niepokornych serc można odnaleźć jeszcze białe kwiaty dobra i czarne kwiaty zła. Charles Baudelaire, wędrując przez dzikie ogrody wyobraźni, zrywał naręcza czarnych kwiatów zła i rzucał je pod stopy oszołomionych czytelników. Tomasz Sobieraj - autor "Wojny Kwiatów" - wyczarował ogród, w którym unosi się dyskretna woń białych kwiatów dobra. 

Pierwszy, trawiony gorączką życia i wewnętrznym niepokojem, zanurzył się w czarną otchłań: 

Na dole — w górze — wszędzie — tylko głębie ciemne —
Milcząca czarna otchłań, co mą duszę trwoży!
(...) 
Z okien wciąż patrzy na mnie - twarz Nieskończoności. [  Ch. Baudelaire,  Otchłań]

(...) Nadzieja w cmentarną

Noc pada we łzach. Zimnej Rozpaczy duch dziki,

Nad czołem mym zawiesza swą chorągiew czarną. [Ch. Baudelaire, Spleen] 

Drugi wdrapał się na szczyt Piramidy Słońca, marząc o zostaniu równym bogom, ale stał się tylko kamieniem, który - odrzuciwszy zaproszenie na bal u Lucyfera - trwa niczym niewzruszona skała na straży dwóch światów:

Zaglądałem do wnętrza
Pochylając się niebezpiecznie
Nad wilgotną czeluścią
Wdychałem
Kuszący zapach piekieł
Zabrakło mi jednak
Odwagi Eneasza.  [T.M. Sobieraj, Grota Awernu]

Obojętność nieczułego Boga i wszechobecność zła —  A ja myślałem-/ Że Bóg tak potężny/ Że wystarczy jedna jego myśl/ By woda przestała być czerwona (...)/ Ale On/ Pewnie odwiedzał/ Jakieś bogate sanktuarium (...)/ I był zbyt zajęty [2] — mogą wywołać rozpacz i skłonić do wyparcia się Boga i odrzucenia dobra ( Ch. Baudelaire ) lub zachęcić do przyjęcia heroicznej postawy, polegającej na cierpliwym pielęgnowaniu dobra w sobie (T. Sobieraj). Obie postawy wymagają odwagi oraz samozaparcia. I obie wydają się wyznawcom amoralizmu anachroniczne. Nawet jeśli nie istnieje uniwersalna miara do odmierzania dobra i zła, to pozostaje wciąż tęsknota za przyjaznym ludziom światem, w którym człowiek człowiekowi jest bratem, a nie wilkiem, w którym człowiek dla człowieka jest podmiotem, a nie przedmiotem, celem, a nie środkiem do celu. I nawet jeśli świat jest przerażającym i nieprzyjaznym miejscem, opuszczonym przez Boga, to w zaczarowanym ogrodzie poety nadal rozkwitają delikatne kwiaty dobra i rozsiewają zniewalający zapach raju. 

Poezja Tomasza Sobieraja jest głęboko humanistyczna, pełna ciepła i nadziei. To wszystko sprawia, że chcemy powracać do wypowiedzianych przez niego słów i razem z nim śnić o tym, czego nie ma, a co może się ziścić jeśli tylko odwrócimy się od Rozpaczy, Kłamstwa, Zła i podążymy za głosem serca, wybierając Nadzieję, Prawdę, Dobro. Każdego dnia od nowa stwarzamy świat, w którym żyjemy. Tylko od nas zależy czy będzie on dla nas i innych krainą wiecznego mroku, rajem, czy też jałową ziemią rozwiewaną przez wiatr indyferentyzmu.

[1] Ap 3, 15-16.
[2] T. Sobieraj, Wojna Kwiatów, [w:] Tenże, Wojna Kwiatów, Łódź 2009, s.40-41.